Καταρρέει ο μύθος για επίτευξη «ανοσίας της αγέλης»!

Απίθανη η εξαφάνιση του κορωνοϊού – Γιατί δεν πρόκειται ποτέ να υπάρξει καμία «ανοσία αγέλης»

Με τον όρο «ανοσία αγέλης» στην επιδημιολογία ονομάζεται η κατάσταση έμμεσης προστασίας του πληθυσμού από μολυσματικές ασθένειες. Προστασίας που επιτυγχάνεται στον πληθυσμό, όταν σε ένα μεγάλο ποσοστό έχει γίνει άνοσος σε μια μόλυνση, είτε μέσω προηγούμενων μολύνσεων είτε μέσω εμβολιασμού, παρέχοντας έτσι έναν βαθμό προστασίας στα υπόλοιπα άτομα της κοινότητας.

Όσο μεγαλύτερη είναι η αναλογία των ατόμων με ανοσία σε μια κοινότητα, τόσο μικρότερη είναι η πιθανότητα τα μη άνοσα άτομα να έλθουν σε επαφή με κάποιο μολυσματικό, συμβάλλοντας έτσι στην προστασία των μη ανοσοποιημένων ατόμων από τη μόλυνση.

Η ανοσία αγέλης στον κορωνοϊό μπορεί σήμερα να πραγματωθεί με δύο τρόπους:

α) με φυσικό τρόπο, δηλαδή μετά από μόλυνση ενός ατόμου με τον ιό και την ανάπτυξη αντισωμάτων έναντι του ιού SARS CoV 2 από τον οργανισμό του.

β) με τον εμβολιασμό.

Παγκοσμίως, ο μόνος ασφαλής δρόμος προς την επίτευξη της ανοσίας αγέλης, μέχρι στιγμής, είναι ο εμβολιασμός, καθώς η ανοσία αγέλης με φυσικό τρόπο δεν μπορεί να επιτραπεί για λόγους ηθικής καθώς το κόστος σε ανθρώπινες ζωές θα είναι τεράστιο.

Η επίτευξη ανοσίας της αγέλης με φυσικό τρόπο έχει κόστος σε ανθρώπινες ζωές, καθώς ένα ποσοστό 15% των ανθρώπων που θα νοσήσουν θα χρειαστούν νοσηλεία.

Από αυτούς που θα χρειαστεί να νοσηλευτούν ένα ποσοστό 5% θα εισέλθει σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) και ένα ποσοστό 1 με 2% όσων νοσούν, θα χάσουν τη ζωή τους. 

Επιπλέον η θνητότητα αυξάνεται σημαντικά και σε ποσοστό μέχρι και 10%, όταν θα κορεστεί σε περίπτωση μαζικής νόσησης του πληθυσμού το σύστημα δημόσιας υγείας, όπως συνέβη στη Βόρεια Ιταλία το περασμένο έτος, καθώς μένουν ουσιαστικά αβοήθητοι οι ασθενείς που έχουν ανάγκη τόσο θεραπείας όσο και υποστήριξης για να επιβιώσουν. 

Για να επιτευχθεί το τέλος της πανδημίας του κορωνοϊού το απαιτούμενο ποσοστό των ανθρώπων που θα πρέπει να εμβολιαστούν σε παγκόσμια κλίμακα, πρέπει να φτάσει τουλάχιστον στο 80% του πληθυσμού.

Αυτό απαιτείται καθώς το ποσοστό των εμβολιασμένων εξαρτάται από την αποτελεσματικότητα του εμβολίου, που σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία κυμαίνεται μεταξύ 90 και 96% ανάλογα με το εμβόλιο και από  τη μεταδοτικότητα του ιού. 

Αυτή καθορίζεται από τον δείκτη R, που καταδεικνύει το πόσα άτομα μπορεί να επιμολύνει ένας ασθενής και συγκεκριμένα για τον ιό SARS-Cov 2 o δείκτης μεταδοτικότητας, σε περίπτωση που δεν εφαρμόζεται η κοινωνική αποστασιοποίηση, υπολογίζεται στο 4.53. Αυτό σημαίνει πως ένας ασθενής θα μολύνει τουλάχιστον τέσσερα ακόμα άτομα, τα οποία με τη σειρά τους θα μολύνουν άλλα τέσσερα, κοκ. 

Θεωρητικά λοιπόν αν δεχτούμε πως τα εμβόλια είναι 100% αποτελεσματικά, τότε με βάση τον μαθηματικό τύπο 1 – 1/R υπολογίζεται ότι προκειμένου να επιτευχθεί η ανοσία αγέλης, τότε σε ποσοστό 80% του πληθυσμού θα έχει αντισώματα και επομένως ανοσία έναντι του ιού. 

Επίσης θα πρέπει να σημειωθεί πως αν οι μεταλλάξεις του ιού επιφέρουν αύξηση της μεταδοτικότητας, τότε βεβαίως θα πρέπει να αυξηθεί περαιτέρω και το ποσοστό του εμβολιασμένου πληθυσμού για να επιτευχθεί η ανοσία της αγέλης.

Καθώς λαμβάνει χώρα μια παγκόσμια κούρσα με σκοπό να καταπολεμηθεί ο ιός, να μειωθούν τα κρούσματα και οι θάνατοι και να επιτευχθεί το μυθικό πλέον κατώφλι της ανοσίας της αγέλης, οι επιστήμονες και οι ειδικοί για τη δημόσια υγεία από τις Ηνωμένες Πολιτείες δηλώνουν ότι αυτό δεν θα γίνει ποτέ εφικτό να πραγματοποιηθεί... ούτε σύντομα ή, ακόμα και ποτέ.

Όπως δημοσιεύτηκε πρόσφατα στους «NYTimes», οι περισσότεροι από τους μισούς Αμερικανούς ενήλικες έχουν εμβολιαστεί με τουλάχιστον μία δόση, αλλά τα καθημερινά ποσοστά εμβολιασμού αρχίζουν να μειώνονται και μαζί τους μειώνεται και η υπόθεση ότι ο Covid-19 θα εξαφανιστεί, καθώς πλέον όλο και συχνότερα αναφέρεται πως «θα παραμείνει μια απειλή που θα συνεχιστεί στις Ηνωμένες Πολιτείες για τα επόμενα χρόνια, προκαλώντας ακόμη νοσηλεία και θανάτους, αλλά σε μικρότερους αριθμούς». 

Μια δήλωση, η οποία αρχικά μπορεί να ακούγεται απαισιόδοξη καθώς αυτή τη στιγμή ακούμε από παντού πως η Ελλάδα και ο κόσμος βρίσκεται σε μια πολύ καλή πορεία όσον αφορά τους εμβολιασμούς που πραγματοποιούνται καθημερινά, έχει όμως επίσης τη δική της ρεαλιστική λογική και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες που, μέχρι πριν από λίγους μήνες, πιθανότατα είχαν υποτιμηθεί. 

Ο ιός είναι απίθανο να εξαφανιστεί», δήλωσε ο Rustom Antia, εξελικτικός βιολόγος στο Πανεπιστήμιο Emory της Ατλάντα, που συνέχισε λέγοντας πως: «κάνουμε ό, τι μπορούμε για να βεβαιωθούμε ότι είναι πιθανό να μετατραπεί σε μια ήπια λοίμωξη».

Εχθές, Παρασκευή 14 Μάη, ο επικεφαλής της Pfizer, Άλμπερτ Μπουρλά στο φόρουμ των Δελφών μίλησε για χορήγηση 3ης δόσης του εμβολίου εντός του έτους, καθώς σύμφωνα με τα έως τώρα στοιχεία με το εμβόλιο παρέχεται 6μηνη με 8μηνη ανοσία, ενώ συνέχισε κάνοντας λόγο για ετήσιο επαναλαμβανόμενο εμβολιασμό όπως γίνεται με το εμβόλιο κατά της γρίπης.

Εάν, όπως αναφέραμε πιο πάνω, υπολογιζόταν αρχικά ότι αρκούσε «μόνο» το 80% του πληθυσμού, η άφιξη των μεταλλάξεων ανακάτεψε τα χαρτιά στο τραπέζι: η Βρετανική μετάλλαξη (B.1.1.7), που κυριαρχεί στην Ελλάδα όπως και στην Ευρώπη, είναι περίπου 60% μεταδοτικότερη από το αρχικό στέλεχος του κορωνοϊού, αλλά δεν είναι η μόνη. Ας μην ξεχνάμε τη Νοτιοαφρικανική, τη Βραζιλιάνικη (Αμαζονίου) και την τελευταία την Ινδική που, αν και δεν κυριαρχούν ακόμα, ανησυχούν περισσότερο από την Βρετανική τους ειδικούς. 

Ως αποτέλεσμα, οι επιστήμονες παγκόσμια έχουν υπολογίσει ότι το ποσοστό για επίτευξη ανοσίας της αγέλης έχει αυξηθεί, αλλά, εάν συνεχίσουν να αναπτύσσονται ακόμη περισσότερες μεταδοτικές μεταλλάξεις ή εάν τα εμβολιασμένα άτομα εξακολουθούν να μεταδίδουν τον ιό, αυτός ο υπολογισμός θα πρέπει να επανεξεταστεί προς τα πάνω ξανά. 

Στις μεταλλάξεις και τα ποσοστά, προσθέτουμε επίσης και τους αρνητές του εμβολίου ή εκείνους που είναι δύσκολο να προσεγγιστούν για να εμβολιαστούν (σε περιοχές ή χώρες).

Ένας ακόμα παράγοντας που θα επιβραδύνει κατά πολύ, την ανοσία της αγέλης οφείλεται στην έλλειψη εμβολίου για παιδιά (σε παιδιατρική ηλικία 0 έως 14 ετών) αλλά και για τους εφήβους (14 έως 18 ετών) καθώς ένα μεγάλο κομμάτι του νεαρού πληθυσμού θα παραμείνει ανεμβολίαστο και συνεπώς ακάλυπτο παγκοσμίως, καθώς παρόλο που η Pfizer ανακοίνωσε ένα εμβόλιο για τις ηλικίες 12 έως 15 ετών, αυτό δεν είναι ακόμη γνωστό το πότε θα είναι διαθέσιμο. 

Ας μην ξεχνάμε ότι οι πολύ νέοι είναι ένα εξαιρετικό Μέσο για την εξάπλωση του ιού σε γονείς, συγγενείς και παππούδες και εάν δεν εμβολιαστούν αυτές οι ηλικίες, τότε η νόσος Sars-Cov-2 σίγουρα θα συνεχίσει να κυκλοφορεί.

Σε κάθε περίπτωση, θα είναι αδύνατο να επιτευχθεί ανοσία αγέλης στο μέλλον χωρίς τον εμβολιασμό των ανηλίκων, λαμβάνοντας υπόψη ακόμη πως και ορισμένοι ενήλικες δεν θα θέλουν ή δεν θα δύναται να εμβολιαστούν.

Ο Δρ Άντονι Φάουτσι, ο κορυφαίος αμερικανός λοιμωξιολόγος και σύμβουλος της κυβέρνησης Μπάιντεν για το νέο κορωνοϊό Covid-19, αναγνωρίζοντας μια αλλαγή προοπτικής δήλωσε πρόσφατα πως: «οι άνθρωποι πίστευαν ότι δεν θα μπορούσαμε ποτέ να μειώσουμε τα κρούσματα μέχρι να φτάσουμε σε αυτό το "μυστικιστικό" επίπεδο ανοσίας της αγέλης, ανεξάρτητα από το ποιο θα ήταν αυτό το νούμερο. Γι 'αυτό τον λόγο σταματήσαμε να χρησιμοποιούμε τον όρο ανοσία αγέλης με την κλασική έννοια. Ας ξεχάσουμε τον όρο για ένα δευτερόλεπτο. Εάν εμβολιάσουμε αρκετά άτομα, τότε θα μειωθούν τα κρούσματα». 

Τα προβλήματα που σχετίζονται με την υποτιθέμενη επίτευξη ανοσίας της αγέλης δεν σταματούν εδώ, καθώς είναι αδύνατο να επιτευχθεί για έναν ακόμη πιο απλό λόγο: εάν ο ιός συνεχίσει να ζει ακόμη και στην πιο απομακρυσμένη γωνία του πλανήτη Γη, τότε η πανδημία θα μπορούσε να ξεκινήσει από την αρχή ξανά και ξανά. 

Έτσι, μια επικείμενη πανδημία θα μπορούσε να ξεκινήσει τόσο στον Καναδά ή στην Αργεντινή όσο στην Αυστραλία ή και στη Νότια Αφρική. Εκτός από την επίτευξη της μέγιστης ανοσοποίησης για κάθε χώρα ξεχωριστά, εάν δεν αναζητηθεί η άμεση κάλυψη για τις χώρες του τρίτου κόσμου, ένα απλό αεροπορικό ταξίδι θα είναι αρκετό για να λειτουργήσει σαν τη σπίθα που θα ανάψει τη φωτιά!

Αρκεί απλώς να κοιτάξουμε τις πτήσεις που πραγματοποιούνται μεταξύ Ευρώπης και Ινδίας σε όλο το διάστημα από την ώρα που ανακαλύφθηκε η ινδική μετάλλαξη... Δυστυχώς αυτός ο ιός δεν γνωρίζει σύνορα και για αυτόν τον λόγο είναι πραγματικά απίθανη να συμβεί η ανοσία της αγέλης σε ολόκληρο τον πλανήτη.

 

Πολλά θα εξαρτηθούν όπως είπαμε ήδη και από το πώς μεταλλάσσεται ο ιός και από το πώς ανταποκρίνεται στις μεταλλάξεις αυτές το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Εάν η μερική ανοσία που αποκτήθηκε θα είναι αρκετή για να εμποδίσει τις πιο σοβαρές επιπτώσεις του ιού, είναι πιθανό ότι η Covid-19 θα αρχίσει να μοιάζει με γρίπη, από την οποία μετράμε πολλά θύματα κάθε χρόνο, αλλά η οποία γενικά δεν είναι και δεν προκαλεί μια σοβαρή ασθένεια. 

Εάν, από την άλλη πλευρά, ο ιός αρχίσει να αποφεύγει την ανοσοαπόκριση που προκαλείται από τα εμβόλια, ακριβώς λόγω της εμφάνισης μεταλλάξεων, θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος για να καταφέρουμε να συμπεριφερθεί σαν εποχική γρίπη. 

Τέλος, αν ο κορωνοϊός θα μοιάζει με τη γρίπη, αυτό δεν θα σημαίνει και πως θα είναι και γρίπη... Οι δύο ιοί είναι εντελώς διαφορετικοί μεταξύ τους και προκαλούν μια εντελώς διαφορετική ασθένεια, ας μην το ξεχνάμε ποτέ αυτό.

Κωστής Αποστολόπουλος