Το Σοβιετικό όνειρο: Η μετανάστευση Αφροαμερικανών στη Σοβιετική Ένωση

Η ΕΣΣΔ έγινε πατρίδα χιλιάδων Αφροαμερικανών που καταπιέζονταν από τον αμερικανικό καπιταλισμό

Το 1920, κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης της Τρίτης Διεθνούς, εγκρίθηκε η πρόταση του Αμερικανού κομμουνιστή Τζον Ριντ που ζητούσε από την ΕΣΣΔ του Λένιν τη δυνατότητα συνεργασίας μεταξύ Αφροαμερικανών και Σοβιετικών πανεπιστημίων, ο Λένιν ενέκρινε, υποστηρίζοντας ότι η συνάντηση μεταξύ των δύο πραγματικοτήτων ήταν απολύτως απαραίτητη.

Μεταξύ 1925 και 1938 προσκλήθηκαν να σπουδάσουν 90 Αφροαμερικανοί, στο Ανατολικό Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο ή στο «KUTV». Οι περισσότεροι ολοκλήρωσαν ένα πρόγραμμα 14 μηνών, το οποίο επικεντρωνόταν στις θεμελιώδεις αρχές της μαρξιστικής-λενινιστικής θεωρίας.

Κάποιοι από αυτούς έλαβαν και περαιτέρω εκπαίδευση σε εναλλακτικά θέματα όπως η κατασκοπεία, ο ανταρτοπόλεμος, οι μυστικοί κώδικες και οι τεχνικές της υπόγειας πολιτικής διεργασίας.

Οι μαύροι φοιτητές, όπως όλοι οι ξένοι φοιτητές, αντιμετωπίζονταν ως επίτιμοι καλεσμένοι, λαμβάνοντας δωρεάν δωμάτιο και διατροφή, ρούχα και ταξιδιωτικά επιδόματα, ειδικούς δασκάλους, αμειβόμενες διακοπές στη Σοβιετική Ένωση και ένα σπίτι. Εκείνη την εποχή, καμία άλλη χώρα δεν θα πρόσφερε στους μαύρους μια τέτοια μεταχείριση και ευκαιρία.

Το 1929 οι ΗΠΑ βρίσκονταν στη δίνη μιας οικονομικής κρίσης -Μεγάλη Ύφεση ή Κρίση του '29- που είχε δημιουργήσει πάνω από δεκατρία εκατομμύρια ανέργους και μια γενική δυσπιστία για το καπιταλιστικό σύστημα που ήταν η βάση του αμερικανικού ονείρου. 

Εκείνοι που πάλεψαν με όλη τους τη δύναμη να γίνουν δεκτοί στις μεγάλες αίθουσες διαλογής του Ellis Island, άρχισαν να αναρωτιούνται αν αυτές οι περιπέτειες στη θάλασσα που είχαν αντιμετωπίσει εδώ και πολύ καιρό είχαν ακόμα νόημα. Άλλοι, πιο επιχειρηματικοί (ή πιο απελπισμένοι), φαντασιώθηκαν τα νέα σύνορα, μέσα από τις ανταποκρίσεις που έστελνε από τη Μόσχα ο Βρετανός δημοσιογράφος Walter Duranty (1884-1957) και στις οποίες ζωγράφιζε την Άπω Ανατολή ως χώρα ευκαιρίας.

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες του ανταποκριτή των New York Times, η Σοβιετική Ένωση φαινόταν να μην έχει επηρεαστεί καθόλου από την οικονομική κατάρρευση που στις ΗΠΑ και τον κόσμο, εν μία νυκτί, είχε αφήσει στο περιθώριο εργαζόμενους και στελέχη εταιρειών, ελεύθερους επαγγελματίες και μεσίτες.

Τα πενταετή σχέδια και η ανάπτυξη της βαριάς βιομηχανίας θα μπορούσαν να φανούν στους απελπισμένους αναγνώστες ως απάντηση στην ανάγκη για εύρεση δουλειάς, τροφής και ελπίδας. Εμψύχωσαν ολόκληρες οικογένειες που είχαν υποστεί την απόλυτη καταστροφή. Ένα έθνος που γεννήθηκε πάνω στη μετανάστευση όπως οι ΗΠΑ δεν θα μπορούσε επομένως να εκπλαγεί αν Αμερικανοί πολίτες ιταλικής, γερμανικής, γαλλικής, ιρλανδικής καταγωγής αποφάσιζαν να πουλήσουν τα λίγα υπάρχοντά τους για να αρπάξουν μια θέση στα ατμόπλοια που απέπλεαν από τη Νέα Υόρκη με τελικό προορισμό την Οδησσό και το Λένινγκραντ.

Το 1930 περίπου 18.000 Αμερικανοί, οι περισσότεροι αφρικανικής καταγωγής, εγκατέλειψαν τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής για να ξεκινήσουν μια νέα ζωή στη Σοβιετική Ένωση, μακριά από τον ρατσισμό και τη φτώχεια, όπου τους περίμεναν δουλειά, σπίτι, διακοπές και αξιοπρέπεια.

Έτσι, η ΕΣΣΔ έγινε πατρίδα χιλιάδων Αφροαμερικανών που καταπιέζονταν από τον αμερικανικό καπιταλισμό.

Η ΕΣΣΔ έδειξε στους Αφροαμερικανούς πως είναι να ζεις σε ένα έθνος μακριά από ρατσισμό και εξήγησε ότι σύμφωνα με το δόγμα του Μαρξισμού-Λενινισμού ο ρατσισμός ήταν ένας τεχνητός αντιπερισπασμός που δημιουργήθηκε από τις άρχουσες τάξεις με σκοπό να διχάσει τους εργάτες και να τους αποσπάσει από την επανάσταση.

Η ΕΣΣΔ αναγνώριζε σε όλους τους Αφροαμερικανούς την ιδιότητα του καταπιεσμένου λαού, όπως συνηθιζόταν για τους μετανάστες από τις αποικίες των ευρωπαϊκών κρατών. Μιας σοβιετικής λαϊκής δημοκρατίας όπου οι Αφροαμερικανοί και οι μετανάστες από την Αφρική μπορούσαν να ζήσουν ειρηνικά και ελεύθεροι.

Αξίζει να σημειωθεί πως οι Αφροαμερικανοί που ζούσαν στην ΕΣΣΔ είχαν ένα ρητό: «Όταν είμαστε στην Αμερική, νιώθουμε Αφροαμερικανοί γιατί μας αρέσει να πηγαίνουμε στην εκκλησία με μαύρους αδερφούς, μας αρέσει το αφρικανικό φαγητό, αγαπάμε τη μαύρη μουσική, αγαπάμε πολλά πράγματα που μας ενώνουν έγχρωμοι άνθρωποι. Όταν βρισκόμαστε στη Ρωσία, νιώθουμε Ρώσοι».

Κωστής Αποστολόπουλος